Już w starożytnej Grecji uznawano psy za uzdrowicieli. W średniowiecznej Europie pojawiały się pierwsze wzmianki o wykorzystywaniu zwierząt wiejskich w terapii ludzi. W XVIII wieku powstały pierwsze opracowania naukowe na temat efektów terapii z udziałem zwierząt. Między innymi twórca psychoanalizy, Zygmunt Freud, przychodził na sesje ze swoim ukochanym psem Jofi i zalecał pacjentom kontakt ze zwierzętami. Twórcą terminu "terapii z wykorzystaniem zwierząt" jest Boris Levinson, amerykański psychiatra dziecięcy. Jednym z jego pacjentów był chłopiec, który nie chciał z nikim rozmawiać. Kiedy przypadkiem spotkał psa należącego do lekarza, nagle zaczął do niego mówić. Levinson doszedł do wniosku, że opieka nad zwierzęciem w dzieciństwie może m. in. wykształcić zwiększoną wrażliwość na uczucia i postawy innych ludzi czy sprzyjać rozwojowi emocjonalnemu w okresach kryzysu. W Polsce terapia z udziałem psa stosowana jest od 1987 roku dzięki Marii Czerwińskiej - założycielce fundacji Czeneka, a od 2004 roku powołano Polski Związek Dogoterapii.
Definicja kynoterapii (dogoterapii) posiada wiele wymiarów, jest metodą wzmacniającą efektywność szeroko rozumianej osobowości, edukacji i rehabilitacji, w której motywatorem jest odpowiednio wyselekcjonowany, wyszkolony i przeegzaminowany pies terapeutyczny. Kynoterapeuta to osoba, która posiada wykształcenie zawodowe oraz wykształcenie kierunkowe wyższe, które nadaje kierunek jego kynoterapeutycznej pracy,np. osoba z wykształceniem pedagogicznym prowadzi edukacje z psem w szkołach i przedszkolach, fizjoterapeuta zaś fizjoterapii, terapeuta behawioralny pracuje z psem z autystami i osobami z zespołem Aspergera itp. Psy wybierane do takiego zawodu od najmłodszego okresu przygotowywane są do pracy terapeuty. Przechodzą proces socjalizacji, który ukształtuje w nich pewność siebie w pracy w różnych warunkach, np. w gronie 20 obcych dzieci w przedszkolu. Przygotowany do roli terapeuty pies przechodzi egzamin na psa terapeutycznego, który organizują różne fundacje i stowarzyszenia pod okiem treserów i behawiorystów. Na jego podstawie kynoterapeuta uzyskuje informacje o tym, czy pies może już rozpocząć prace, czy też wymagane jest dalsze szkolenie. Pies ten musi być przewidywalny, posłuszny. Nie może przejawiać zachowań agresywnych, najczęściej wykorzystywanymi rasami są: Golden Retriver i Labrador Retriver, które cechuje naturalna chęć do współpracy z ludźmi.
Dogoterapeuci oferują trzy różne formy zajęć z psem: terapię z psem, edukację z psem i spotkanie z psem.
Spotkanie z psem to zajęcia, które mają na celu stworzenie pozytywnego kontaktu między uczestnikami a psem. W trakcie zabawy (ukierunkowanej przez prowadzącego) uczestnicy przyzwyczajają się do kontaktu z psem, głaszczą go, wydają komendy. Zajęcia te mają za zadanie dostarczenie uczestnikom pozytywnych emocji i zadowolenia z obcowania z psem. Przełamują lęk, stymulują rozwój zmysłów, pobudzają aktywność.
Edukacja z psem to zajęcia, które mają na celu usprawnienie sfery intelektualnej i poznawczej, co wymaga odpowiedniego przygotowania(scenariusza) oraz wiedzy i umiejętności osób prowadzących wykraczający poza ramy spotkania z psem. Forma ta często jest spotykana w szkołach. Pies, uczestnicząc aktywnie w zajęciach, motywuje do nauki i poprzez stworzenie przyjaznych warunków zwiększa możliwość przyswojenia wiedzy. Zajęcia mają określony scenariusz realizujący program nauczania.
Terapia z psem to zestaw ćwiczeń ukierunkowanych na konkretny, zaplanowany cel z zakresu kompleksowej rehabilitacji, do których układana jest metodyka w porozumieniu ze specjalistą, np. lekarzem prowadzącym, rehabilitantem, psychologiem. Charakteryzuje się indywidualnym podejściem do każdego uczestnika. Terapia z psem powinna być w pełni udokumentowana. Każdy uczestnik ma założoną kartę informacyjną i kartę przebiegu zajęć.
Pies poprzez bezwarunkową akceptację, zaspokaja potrzebę bliskości, łagodzi poczucie samotności, odrzucenia czy lęku. Poprzez swoją miękką sierść i temperaturę ciała wyższą niż u człowieka przywołuje wspomnienia z okresu niemowlęctwa - bliskość rodzica, głaskanie i przytulanie się do niego sprzyja rozluźnieniu mięśni i zrelaksowaniu się. Kontakt z czworonogiem pomaga radzić sobie z trudnymi emocjami, uczy empatii, wrażliwości na dobro zwierząt. Udowodniono również naukowo, że kontakt z psem podnosi poczucie zadowolenia i szczęścia, redukuje stres, dzięki wspólnym ćwiczeniom rozwija motorycznie. Istotna sprawą jest również to, że spotkania z psem podnoszą świadomość związaną z poczuciem odpowiedzialności za posiadanie czworonoga co może przyczynić się w przyszłości do zmniejszenia bezdomności wśród zwierząt.
Opracowała mgr Agata Dudek
Bibliografia:
- Litwinow ,,Przed świętami zaproś do przedszkola…PSA!”, Wychowanie w Przedszkolu 9/2019.
- Giżewska ,,Dogoterapia czyli terapia z udziałem psa. Na czym polega?” Zdrowie.gazeta.pl. 18.01.2016.